PALABRA DI BON BINÍ DI GOBERNADOR DI KÒRSOU NA OKASHON DI E RESÈPSI PA SELEBRÁ AÑA DI REI RIBA DJAWEPS 26 DI APREL 2018  

 

Su Ekselensianan, damas i kabayeros, 

Bon nochi! Un bon biní partikular na  e resèpsi di awe na okashon di aña di Rei, na e siudadanonan ku awe a risibí nan meresido kondekorashon real. Ta un dia masha spesial, pasobra maske ta manera ta ayera nos rei a subi trono pa promé bia, tòg ta sinku aña kaba. Esei ta hasi ku selebrashon di dia di Rei su aña na 2018 ta sumamente spesial. Promé lustro di nos monarka ta un echo!

 

Damas  i kabayeros,

Dos siman pasá  mi tabata na presentashon di un buki tokante historia di Reino den Segunda Guera Mundial. Ta un buki di lès partikular den kua ta mustra ku e papel ku e parti di Caribe di Reino a hunga durante guera tabata sentral.   

Na e okashon akí mi a tene un diskurso pa un grupo grandi di mucha i mi a purba e ora ei pa duna nan algun nota tokante e importansia di konmemorá eventonan di pasado i tokante selebrashon di nos libertat. E dia ei, despues na palasio nos a diskutí riba e nifikashon di e tema ‘libertat’ i e importansia di selebrashon di esaki.  

Tabata pa mi mes e ora ei motibu pa reflekshoná riba loke libertat ta nifiká pa mi i bon mirá pa nos tur. Pensa eksplísitamente riba un di e logronan mas importante di nos komunidat no ta algu ku nos ta hasi tur dia. Hopi be  nos ta basta okupá ku nos keaséres den gobernashon i otro asuntunan práktiko i no ta sobra muchu tempu pa reflekshon. “Life is what happens to you, while you’re busy making other plans”, asina John Lennon a kanta. Esaki ta konta bon bisá pa nos tur. Tòg, para pensa riba nos libertat ta algu ku nos lo mester hasi ku mas frekuensia i mas enfátikamente, simplemente pasobra e tópiko ta demasiado importante. 

Pa kada persona libertat ta nifiká algu diferente. Pa algun hende libertat ta nifiká ku bo ta liber pa skohe loke abo mes ke i ku bo por ekspresá bo propio opinion i bai kaminda bo ke i ora bo ke. Ta nos libertat ta hasi ku komo individuo nos ta e hende ku nos ta. P’esei tur dia di nobo nos ta gosa di nos libertat; ta algu ku a bira kasi normal. Awor... loke ta mas kla ku di dia i ku nos ta eksperensiá komo libertat awe, lamentablemente no ta loke a eksistí  tur tempu. Ta bèrdè ku e periodonan di mas skur di nos historia ta di hopi tempu pasá, pero e efektonan nos ta sinti indiskutiblemente te awe ainda.  Hopi di nos antepasadonan a karga e sikatrisnan di sklabitut i esei ta hasi ku nos awor te ainda, sea tiki o muchu, ta luchando ku pasado. Ta e lucha akí ta hasi ku tin bia nos tin difikultat pa selebrá nos libertat.  Ehèmpel: Pakiko nos ta selebrá lantamentu di Tula sí, pero nos no ta selebrá abolishon di sklabitut?  Pakiko nos ta selebrá 30 di mei sí, pero apénas e fecha di firmamentu di Statüt 15 di desèmber? Den tal konteksto mi mester a kòrda e palabranan di Nelson Mandela ora el a bandoná e prizòn na Robbeneiland: “Na momento ku m’a sali for di e porta [di prizòn] pa pasa dor di e porta ku lo kondusí na mi libertat, mi tabata sa, ku lo mi a keda semper bai den prizòn, si mi no a laga mi renkor i odio atras.” 

Loke mi ta kere Mandela ker a men ta ku pa un hende  ta realmente liber, e mester libr’é di odio ku renkor promé. Mi ta totalmente di akuerdo ku esei. Ku esaki mi no ta bisando ku mester nenga historia, sino ku nos mester por rekonosé i aseptá nos historia den su forma outéntiko, promé ku komo pueblo nos por sigui bai dilanti...

Konmemorá i selebrá ta inseparablemente ligá ku otro. Nos no mester selebrá libertat sin konmemorá, pero nos no mester konmemorá so sin tin bista pa loke nos a logra ku otro i nos ke sigui logra! M’a komprendé ku seriamente gobièrnu ke bai instituí ku nos ta selebrá nos libertat i nos outonomia. Ta hasi mi masha kontentu! 

Damas i kabayeros,

Nos libertat pa un gran parti ta nos mes tin e den nos man. Laga nos tuma por ehèmpel e lugá polítiko, estatal ku nos pais ta okupá na e momento akí. Pa un gran parti esaki ta resultado a base di nos propio boluntat i nos propio eskoho liber. Na 1942 reina Wilhelmina den su famoso diskurso na radio a papia di loke na 1954 a bira realidat; un Reino Hulandes ku kada teritorio separá, riba su mes, kada un ku un grado haltu di outonomia. E negosiashonnan ku Da Costa Gomez i Jonckheer a hiba na nòmber di Antia  Hulandes, a resultá den un forma di gobernashon ku outonomia impaktante pa e pais ei, pero denter di e sistema gubernamental di Reino. Maske otro paisnan manera Indonesia i despues Sürnam a disidí di bira independiente, mayoria di nos poblashon a skohe repetidamente pa keda forma parti di Reino i ku esei pa kontinuashon ku e laso di Kas di Oranje. Ta a base di e eskoho akí nos por selebrá huntu e laso akí!  

Damas i kabayeros,

Nos Reino ta nifiká pa mi hopi kos, pero riba tur kos... ‘libertat’ i ‘seguridat’. Pasobra ku nos tin libertat no ta un garantia, sigur no pa nos isla na e kaminda ku geográfikamente e ta situá. Ora mi mira den nos ambiente direkto, mi ta mira ku libertat di hende ta bou di preshon. Awor akí nos ta mira pegá ku nos akí kon represhon, eksplotashon i violensia ta kondusí na un ola di migrante.  Mi ta konsiderá mi felis ku mi ta biba den un pais ku ta forma parti di un totalidat mas grandi. Kaminda ku den tempu di nesesidat mi por konta ku yudansa di e paisnan ku kua nos tin lasonan históriko. Algun hende lo ke bisa ku nos eskoho pa keda ku Reino ta inspirá pa motibunan oportunista. Pa un parti esei por ta bèrdat, pero ta loke ta konta pa hopi pais ku ta forma parti di un totalidat mas grandi. Oportunista o nò, na e mes tempu e eskoho ta tambe unu di prinsipio. Ta e eskoho ku mayoria di nos pueblo kada be di nobo a hasi den referèndùm. Ta outónomo den Reino i literalmente, manera reina Wilhelmina a formulá ku tantu firmesa:  “Sosteniendo riba nos forsa propio, sinembargo ku e boluntat pa nos un yuda otro.” Esei tabata nos pasado. Laga nos spera ku esaki lo ta nos futuro pa largu tempu i ta nèt p’esei nos por selebrá libertat ku otro, i nos ta konmemorá tambe ku nos ta selebrá libertat, danki na nos mes tambe komo pueblonan.  

 

Biba Rei!!!!!

Biba nos Rei!!